ATEX - ocena zagrożenia wybuchem
Bezpieczeństwo przeciwwybuchowe w krajach Unii Europejskiej określa Dyrektywa ATEX 137 – Dyrektywa 1999/92/WC Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 16 grudnia 1999 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa. Skrót powyższej dyrektywy pochodzi z języka francuskiego „ATmosphère EXplosible” i oznacza w języku polskim „atmosferę wybuchową”.
Powyższa dyrektywa została zaimplementowana do prawa polskiego w postaci Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. Nr 138, poz. 931). Przytoczony akt prawny narzuca na pracodawców szereg obowiązków z zakresu przeciwwybuchowego oraz nakłada obowiązek opracowania dokumentu zabezpieczenia przed wybuchem.
Kolejnym aktem prawnym, obowiązującym w Unii Europejskiej, regulującym kwestie bezpieczeństwa przeciwwybuchowego jest dyrektywa sprzętowa 94/9/WE oraz dyrektywa warunków pracy 1999/92/WE, dotycząca miejsc zagrożonych wybuchem, pracy w tych lokalizacjach oraz stosowanych urządzeń. Powyższe dyrektywy zostały wdrożone do prawa polskiego w postaci Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. (Dz.U.109, poz.719) w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Powyższe rozporządzenie narzuca obowiązek przeprowadzenia oceny zagrożenia wybuchem.
Nasza firma specjalizuje się w rozwiązywaniu problemów występujących w procesach technologicznych, w których mogą wystąpić atmosfery wybuchowe palnych gazów, par cieczy i pyłów. Oferujemy kompleksowe podejście w sprawach wybuchowości, które polegają na zapobieganiu tworzeniu się atmosfer wybuchowych, zapobieganiu wystąpieniu źródeł zapłonu oraz ograniczaniu skutków eksplozji. Specjalizujemy się w wykonywaniu oceny zagrożenia wybuchem, a w przypadku występowania zagrożenia, w wyznaczaniu stref zagrożenia, a co za tym idzie, w opracowaniu dokumentu zabezpieczenia przed wybuchem.
Na podstawie § 37 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109, poz. 719), które mówi, że:
W obiektach i na terenach przyległych gdzie są prowadzone procesy technologiczne z użyciem materiałów mogących wytworzyć mieszaniny wybuchowe lub w których materiały takie są magazynowane, dokonuje się oceny zagrożenia wybuchem.
Ocena zagrożenia wybuchem obejmuje wskazanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem, wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia wybuchem, wraz z opracowaniem graficznej dokumentacji klasyfikacyjnej oraz wskazanie czynników mogących w nich zainicjować zapłon.
Graficzna dokumentacja klasyfikacyjna powinna zawierać plany sytuacyjne obrazujące rodzaj i zasięg stref zagrożenia wybuchem oraz lokalizację i identyfikację źródeł emisji, zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach.
Ocena zagrożenia wybuchem może stanowić cześć oceny ryzyka wybuchu, o których mowa w przepisach ATEX.
W pomieszczeniach należy wyznaczyć strefę zagrożenia wybuchem, jeżeli może w nim wystąpić mieszanina wybuchowa o objętości, co najmniej 0,01 m3 w zwartej przestrzeni.
Strefa zagrożenia wybuchem jest to przestrzeń, w której może występować mieszanina substancji palnych z powietrzem lub innymi gazami utleniającymi o stężeniu zawartym pomiędzy dolną a górną granicą wybuchowości (DGW oraz GGW).
Strefy zagrożenia wybuchem klasyfikuje się na podstawie prawdopodobieństwa i czasu wystąpienia atmosfery wybuchowej, jako:
Klasyfikacja stref wybuchowych dla palnych cieczy w postaci gazów, par i mgieł.
Strefa 0
Przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę z powietrzem substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł, występuje stale, często lub przez długie okresy
Strefa 1
Przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę z powietrzem substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł, może czasami wystąpić w trakcie normalnego działania
Strefa 2
Przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę z powietrzem substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł, nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia, utrzymuje się przez krótki okres
Klasyfikacja stref wybuchowych dla palnych pyłów.
Strefa 20
Przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu występuje stale, często lub przez długie okresy
Strefa 21
Przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu może czasami wystąpić w trakcie normalnego działania
Strefa 22
Przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia, utrzymuje się przez krótki okres
Obowiązek opracowania dokumentu zabezpieczenia przed wybuchem stawiany jest pracodawcom, którzy zatrudniają pracowników na stanowiskach pracy, na których występują strefy zagrożenia wybuchem. Jest on wykonywany zgodnie Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. Nr 138, poz. 931).
Rozporządzenie określa wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, w których to z przyczyn technologicznych może wystąpić atmosfera wybuchowa. Zobowiązuje pracodawcę do stosowania odpowiednich środków technicznych, odpowiednich do rodzaju działalności, aby zapobiec tworzeniu się atmosfery wybuchowej, powstawania źródeł zapłonu i zapewnić ochronę przed ich skutkami.
Zgodnie z § 7.1 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca2010r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. Nr 138, poz.931), pracodawca, przed udostępnieniem miejsca pracy, powinien sporządzić dokument zabezpieczenia przed wybuchem na podstawie oceny ryzyka.
Powyższe rozporządzenie zawiera następujące informacje dotyczące, wykonania w/w dokumentacji:
§ 4.4. Pracodawca dokonuje kompleksowej oceny ryzyka związanego z możliwością wystąpienia w miejscach pracy atmosfery wybuchowej, zwanej dalej "oceną ryzyka", biorąc pod uwagę, co najmniej:
- prawdopodobieństwo i czas występowania atmosfery wybuchowej,
- prawdopodobieństwo występowania oraz uaktywnienia się źródła zapłonu, w tym wyładowań elektrostatycznych,
- eksploatowane przez pracodawcę instalacje, użytkowane substancje i mieszaniny, zachodzące procesy i ich wzajemne oddziaływanie,
- rozmiary przewidywanych skutków wybuchu.
§ 7.3. Dokument zabezpieczenia przed wybuchem powinien zawierać:
- opis środków ochronnych, które zostaną podjęte w celu spełnienia wymagań określonych w niniejszym rozporządzeniu oraz ograniczenia szkodliwych skutków wybuchu,
- wykaz przestrzeni zagrożonych wybuchem wraz z ich klasyfikacją na strefy.
- oświadczenie pracodawcy, że:
- miejsca pracy, urządzenia, a także urządzenia ostrzegawcze są zaprojektowane, używane i konserwowane w sposób zapewniający bezpieczne i właściwe ich funkcjonowanie,
- urządzenia spełniają wymagania przewidziane w przepisach dotyczących minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy,
- została dokonana ocena ryzyka związanego z możliwością wystąpienia atmosfery wybuchowej,
- terminy dokonywania przeglądu stosowanych środków ochronnych,
- określenie, dla wszystkich osób wykonujących pracę na rzecz różnych pracodawców w tym samym miejscu pracy:
- środków ochronnych,
- zasad koordynacji stosowania tych środków przez pracodawcę odpowiedzialnego za miejsce pracy,
- celu koordynacji oraz metod i procedur jej wprowadzania.
Wyznaczanie i oznakowanie stref zagrożenia wybuchem
W przypadku trudności Państwa pracowników w wyznaczeniu stref lub jeżeli opracowania, które Państwo posiadają są niekompletne o wizualizacje zasięgu stref zagrożenia wybuchem zapraszamy do skorzystania z naszej usługi. Wyznaczamy strefy, wykonujemy rysunki z zaznaczonymi zasięgami stref oraz oznakowujemy je odpowiednimi znakami tak by spełnić wymagania narzucane prawem i odpowiednio ostrzec o zagrożeniu.
Szkolenia dotyczące ochrony przed wybuchem
Zgodnie z wymaganiami prawa pracodawca przed udostępnieniem miejsca pracy powinien zapewnić osobom pracującym w miejscach, w których istnieje możliwość wystąpienia atmosfery wybuchowej, odpowiednie szkolenie dotyczące ochrony przed wybuchem, w ramach obowiązujących szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Przygotowujemy dedykowane dla Państwa zakładu szkolenie odnoszące się do zagrożeń w nim występujących, a także na Państwa życzenie przeprowadzamy szkolenie na terenie Zakładu.
Opracowanie pisemnych instrukcji na prace w przestrzeniach zagrożonych wybuchem
Prace w przestrzeniach zagrożonych wybuchem powinny być wykonywane zgodnie z pisemnymi instrukcjami wydanymi przez pracodawcę. Przygotowujemy instrukcje odpowiednie dla stanowiska pracy i określamy czynności zabronione lub niebezpieczne z punktu widzenia wybuchowości.
